In 1972 sloot D66 een akkoord met de Partij van de Arbeid en de PPR dat de geschiedenis inging als Keerpunt '72. De drie partijen zouden zich vóór de verkiezingen van 1972 gezamenlijk presenteren als een progressief blok. Voor D66 was het een (kleine) doorbraak. Het ontwerp-programma bevatte punten voor democratische vernieuwing.
Door
Daniël Boomsma
Dat de PvdA meeging was voor een groot deel te danken aan de overredingskracht van Hans van Mierlo. Joop den Uyl, toen partijleider van de sociaal-democraten, had een zwak voor Van Mierlo's gedrevenheid. Bovendien voelde hij instinctief ook aan dat D66 het met haar analyse van de ontzuiling en individualisering bij het rechte eind had.
Derde fase
Voor D66 is Keerpunt '72 de opmaat naar een derde fase in het bestaan van de partij. Op het congres in mei in hetzelfde jaar zei Van Mierlo dat de ''excentrieke positie'' van D66 deels werd opgegeven door een akkoord te sluiten, maar dat daarvoor politieke steun werd gewonnen, steun die het (nog) kleine D66 goed kon gebruiken; samen met PPR en de PvdA maakte 'Keerpunt' aanspraak op ongeveer dertig procent van de stemmen.
Dan het programma zelf: Keerpunt begint met een constatering: ''De val van het kabinet-Biesheuvel [ARP, KVP,CHU, VVD en DS'70] is meer dan een incident. Het is einde van een periode, gekenmerkt door politieke beslissingen die worden genomen buiten de mensen om [...] Het is de ineenstorting van een bestel dat is gebaseerd op het voortduren van de ongelijkheid tussen mensen [...] KEERPUNT 72 heeft niet de pretentie een blauwdruk te zijn voor een toekomstige maatschappij.
Toekomst
Het wil slechts wegen aangeven waarlangs de bestaande machtsverhoudingen in onze samenleving kunnen worden doorbroken, een grotere gelijkheid tussen mensen en volkeren kan worden bevorderd en gelijke zeggenschap van allen over hun toekomst binnen bereik kan komen. Het is aan de burgers zelf hoe zij van de nieuwe mogelijkheden gebruik willen maken om hun eigen samenleving in te richten.'' Het zijn grote woorden, misschien wel té grote. Maar misschien dat de grote woorden ons nu vreemder aandoen dan de destijds.
Tegelijkertijd herhaalt het programma de pessimistische - maar weerbare - woorden uit het
Beleidsprogramma van de Democraten van 1971. Kernwapens, vervuiling, de ''eindigheid van de aarde''; allen worden ze in de openingsalinea's genoemd. 1972 is ook het jaar dat de
Club van Rome haar alarmerende rapport getiteld
De Grenzen aan de groei presenteert, een rapport dat D66 als één van de eerste partijen een plekje in het partijprogramma zou geven. De verdere tekst van het programma is een combinatie van socialistische, progressieve, en democratische ambities. De signaturen van de verschillende partijen zijn duidelijk zichtbaar, soms ten koste van de coherentie van het geheel. Maar dat Keerpunt '72 uitgaat van de crisis van het verouderde democratische bestel, en een pleidooi houdt voor een participatiedemocratie, bleef voor D66 een groot winstpunt.
Lees hier het
Programma Keerpunt '72 - 1972
In 1972 sloot D66 een akkoord met de Partij van de Arbeid en de PPR dat de geschiedenis inging als Keerpunt '72. De drie partijen zouden zich vóór de verkiezingen van 1972 gezamenlijk presenteren als een progressief blok. Voor D66 was het een (kleine) doorbraak. Het ontwerp-programma bevatte punten voor democratische vernieuwing.
Door Daniël Boomsma
Dat de PvdA meeging was voor een groot deel te danken aan de overredingskracht van Hans van Mierlo. Joop den Uyl, toen partijleider van de sociaal-democraten, had een zwak voor Van Mierlo's gedrevenheid. Bovendien voelde hij instinctief ook aan dat D66 het met haar analyse van de ontzuiling en individualisering bij het rechte eind had.
Derde fase
Voor D66 is Keerpunt '72 de opmaat naar een derde fase in het bestaan van de partij. Op het congres in mei in hetzelfde jaar zei Van Mierlo dat de ''excentrieke positie'' van D66 deels werd opgegeven door een akkoord te sluiten, maar dat daarvoor politieke steun werd gewonnen, steun die het (nog) kleine D66 goed kon gebruiken; samen met PPR en de PvdA maakte 'Keerpunt' aanspraak op ongeveer dertig procent van de stemmen.
Dan het programma zelf: Keerpunt begint met een constatering: ''De val van het kabinet-Biesheuvel [ARP, KVP,CHU, VVD en DS'70] is meer dan een incident. Het is einde van een periode, gekenmerkt door politieke beslissingen die worden genomen buiten de mensen om [...] Het is de ineenstorting van een bestel dat is gebaseerd op het voortduren van de ongelijkheid tussen mensen [...] KEERPUNT 72 heeft niet de pretentie een blauwdruk te zijn voor een toekomstige maatschappij.
Toekomst
Het wil slechts wegen aangeven waarlangs de bestaande machtsverhoudingen in onze samenleving kunnen worden doorbroken, een grotere gelijkheid tussen mensen en volkeren kan worden bevorderd en gelijke zeggenschap van allen over hun toekomst binnen bereik kan komen. Het is aan de burgers zelf hoe zij van de nieuwe mogelijkheden gebruik willen maken om hun eigen samenleving in te richten.'' Het zijn grote woorden, misschien wel té grote. Maar misschien dat de grote woorden ons nu vreemder aandoen dan de destijds.
Tegelijkertijd herhaalt het programma de pessimistische - maar weerbare - woorden uit het Beleidsprogramma van de Democraten van 1971. Kernwapens, vervuiling, de ''eindigheid van de aarde''; allen worden ze in de openingsalinea's genoemd. 1972 is ook het jaar dat de Club van Rome haar alarmerende rapport getiteld De Grenzen aan de groei presenteert, een rapport dat D66 als één van de eerste partijen een plekje in het partijprogramma zou geven. De verdere tekst van het programma is een combinatie van socialistische, progressieve, en democratische ambities. De signaturen van de verschillende partijen zijn duidelijk zichtbaar, soms ten koste van de coherentie van het geheel. Maar dat Keerpunt '72 uitgaat van de crisis van het verouderde democratische bestel, en een pleidooi houdt voor een participatiedemocratie, bleef voor D66 een groot winstpunt.
Lees hier het Programma Keerpunt '72 - 1972